Học Ngữ pháp Minna no Nihongo – Bài 49
Chúng ta cùng học bài ngữ pháp tiếng Nhật cấp độ N4, các bài ngữ pháp theo giáo trình Minna no Nihongo.
Trong Ngữ pháp Minnano Nihongo bài 48 sẽ học chính về kính ngữ trong tiếng Nhật
Kính ngữ tiếng Nhật là 尊敬語(そんけいご)
Kính ngữ được sử dung khi người dưới nói với người trên, ví dụ như nhân viên nói với giám đốc, học sinh nói với thầy cô giáo,..
Kính ngữ không được sử dụng giao tiếp trong gia đình
Cách tạo từ kính ngữ
1) Dùng tiền tố 「お」 và「ご」 (viết chữ Hán đều là 御 (NGỰ)
Tiền tố 「お」 và「ご」 được sử dụng rất nhiều trong câu kính ngữ. Chữ 御 (NGỰ)) với tư cách là tiền tố được thêm vào phía trước các loại từ (danh từ, tính từ, phó từ ) và có 2 cách đọc, lúc là「お」 , lúc là「ご」 tùy theo loại từ nó ghép là từ thuần Nhật (Hòa ngữ – 和語) hay là từ gốc Hán(Hán ngữ – 漢語).
Hòa ngữ (hay còn gọi là từ Nhật chế) là những từ gốc Nhật, từ vốn có của tiếng Nhật từ xưa, còn Hán ngữ là những từ được lưu truyền từ Trung Quốc. (Thông thường cách nhận biết là Nhật ngữ là những từ 1 chữ Hán, Hán ngữ là những từ gồm 2 chữ Hán)
Về nguyên tắc, 「お」 sẽ đi với những từ thuần Nhật và「ご」 sẽ ghép với những từ gốc Hán.
Tuy nhiên trong tiếng Nhật hàng ngày vẫn có những từ là gốc Hán nhưng vẫn đi với tiền tố 「お」 .
Ví dụ như: お洗濯する、お掃除する、お邪魔する.
Ví dụ khác:
Danh từ: お宅、お国、お子さん、ご家族、ご質問、ご気分
Tính từ: お忙しい、お元気、お上手
Phó từ: ごゆっくり、ごいっしょに、お大事に
2) Sử dụng thể bị động để tạo từ kính ngữ
Ｖ（ら） れます.
◈ Ý nghĩa: thể hiện sự kính trọng
◈ Cách dùng: Về hình thức, động từ thể hiện kính ngữ kiểu này có cách chia giống hệt động từ dạng bị động. Hầu hết tất cả các động từ đều có thể áp dụng được trừ động từ dạng khả năng (可能形) và một số động từ như: できます、わかります、いります
Cả nam và nữ đều sử dụng được nhưng nam giới thường sử dụng nhiều hơn. Ngoài ra, kiểu thể hiện này cũng hay được dùng trong văn viết.
◈ Ví dụ :
社長は さっき 出おかけられました。 Giám đốc đã đi ra ngoài lúc nãy rồi ạ.
お酒をやめられたんですか。 Anh đã bỏ rượu rồi ạ?
いつ ベトナムに来られましたか。 Ngài đến Việt Nam lúc nào thế ạ?
会長は 今アメリカへ 出 張されています。 Chủ tịch đang đi công tác Mỹ
＊ Chú ý: Tôn kính ngữ không sử dụng khi nói về hành động của người nói nên đối với câu hỏi sử dụng tôn kính ngữ thì khi trả lời không sử dụng tôn kính ngữ với hành động của mình.
3) Biến đổi động từ dạng -MASU thành kính ngữ
おＶます になります
◈ Ý nghĩa: thể hiện sự tôn kính, kính trọng (mức độ cao nhất)
◈ Cách dùng: – Đây là cách thể hiện rất mềm dẻo, có mức độ tôn kính cao hơn cả trường hợp sử dụng động từ dạng bị động. Cả nam và nữ đều dùng được nhưng nữ giới thường sử dụng nhiều hơn.
– Không áp dụng với động từ nhóm 3 và động từ 1 âm tiết như: 見ます、 寝ます、います…
社長は お帰りに なりました。 Giám đốc đã về rồi ạ.
新聞を お読みに なりますか。 Ngài/Bạn có đọc báo không ạ?
部長は 加藤さんを お呼びに なりました。 Trưởng phòng đã gọi chị Kato
＊ Chú ý: Tôn kính ngữ không sử dụng khi nói về hành động của người nói nên đối với câu hỏi sử dụng tôn kính ngữ thì khi trả lời không sử dụng tôn kính ngữ với hành động của mình.
A: 今晩何時に 山本さんに お会いに なりますか。 Tối nay mấy giờ ngài sẽ gặp chị Yamamoto?
B: ６時１５分過ぎに 会います。 Tôi sẽ gặp lúc 6 giờ 15
( ６時１５分過ぎに お会いになります。（×） )
4) Những từ kính ngữ không theo quy tắc trên
cần phải nhớ những trường hợp đặc biệt này
5) Kính ngữ của danh từ
Ở cấp độ đơn vị danh từ, ngoài những kính ngữ đặc biệt đã liệt kê ở trên, có thể dung tiếp đầu ngữ「お」 và「ご」 để tạo thành kính ngữ. Tuy nhiên, cũng có danh từ không thể ghép 「お」 hay「ご」 .Ví dụ: ×お会社
Giải thích:
1. Một số danh từ chỉ chức danh như 部長、先生、社長…bản thân nó đã bao hàm ý tôn kính nên không cần thêm「さん」 ×先生さん
2. Với những danh từ chưa bao hàm ý kính trọng thì có thể thêm 「さん（さま）」 để tăng thêm ý lịch sự
客→お客さん（さま） 二人→お二人さん（さま）
医者→お医者さん（さま） 花屋→（お）花屋さん
3. Điều đặc biệt cần chú ý đó là các trường hợp nói chuyện về người trên thuộc quan hệ trong với người thuộc quan hệ ngoài.
Nếu chỉ suy xét về quan hệ trên dưới thì tương đối dễ vì chỉ việc dùng các từ kính ngữ đối với người trên nhưng trong đó nếu xem xét thêm về mối quan hệ trong/ngoài thì sẽ khó hơn.
Ví dụ trường hợp người A nói chuyện với người B về người C là người trên thuộc quan hệ trong của người A sẽ như sau:
（１） Trường hợp B (Giám đốc) là người ngoài:
○ A：（わたしの）父は 明日 大阪へ 行きます／参ります（５０課）
× A：（わたしの）お父さんは 明日 大阪へ いらっしゃいます。
（２） Trường hợp B (anh trai của A) là người trong:
○ A：お父さんは 明日 大阪へ いらっしゃる／行く。（行きます。）
× A：父は 明日 大阪へ 行きます／参ります。 （５０課）
6) Kính ngữ của tính từ
Cũng giống như Danh từ, có thể thêm tiền tố 「お」 và「ご」 để tạo thành kính ngữ. Tuy nhiên,
cũng có trường hợp không dùng được. Vd: ×おいい ×おおいしい
