Học Ngữ pháp Minna no Nihongo – Bài 42
Chúng ta cùng học bài ngữ pháp tiếng Nhật cấp độ N4, các bài ngữ pháp theo giáo trình Minna no Nihongo.
1. Ngữ pháp ～ために (cách thể hiện mục đích)
Ý nghĩa: Để
Cách dùng: Đây là mẫu câu biểu hiện mục đích. Mệnh đề trước đi với ために là mệnh đề biểu hiện mục đích, mệnh đề sau biểu hiện hành vi có ý chí để thực hiện mục đích ấy.
Có 2 cách sử dụng: với động từ và với danh từ như sau:
1.1 mẫu câu V1るために、 V2
(Để thực hiện V1 thì V2)
Động từ đi trước ｢ために｣ là động từ thể từ điển và là những động từ mang tính ý chí thể hiện 1 mục đích nào đó.
Ví dụ:
らいねん 世界旅行を するために、 今お金を ためています。
Bây giờ tôi đang tiết kiệm tiền để năm sau đi du lịch.
漢字を 勉 強するために、 辞書を 買いました。
Tôi đã mua từ điển để học chữ Hán
Chú ý:
1/ Phân biệt「～ように」 (bài 36) với「～ために」
* Sự giống nhau:
– Mệnh đề trước là mục đích của mệnh đề sau, mệnh đề sau là hành vi để đạt được mục đích ấy.
– Động từ được sử dụng ở mệnh đề trước là động từ có tính ý chí. Còn ở mệnh đề sau, cả động từ có tính ý chí và động từ không có tính ý chí đều sử dụng được.
– Cả「～ように」 và「～ために」 đều đi với động từ ở thể từ điển. (Người ta không hay dùng dạng 「V ないために」 )。
* Sự khác nhau:
Ở mệnh đề trước – mệnh đề thể hiện mục đích của mẫu câu 「～ように」 có thể sử dụng cả động từ không có tính ý chí.
2/ Động từ có tính ý chí và động từ không có tính ý chí:
– Động từ có tính ý chí là động từ thể hiện những động tác, hành động mà ý chí của con người có thể điều khiển được.. VD: たべる(ăn), のむ (uống), いく (đi), つくる (tạo ra), ねる (ngủ)….
– Động từ không có tính ý chí là động từ thể hiện những động tác, hành động mà ý chí của con người không thể điều khiển được, bao gồm:
+ Sự vận động, trạng thái của những vật vô tri, vô giác: ある(có), 壊れる (bị vỡ), 雨が降る (mưa rơi), 風が吹く (gió thổi), 水が出る (nước chảy)…
+ Các hiện tượng sinh lý của con người:痛む(đau), 病気になる (bị ốm), 老いる(già) , 若返る(trẻ lại), 目が覚める(tỉnh dậy)…
+ Các hiện tượng tâm lý của con người : 困る(khó khăn) , 飽きる (mệt mỏi), できる (có thể)… và các động từ ở thể khả năng.
Tuy nhiên, ngoài các ví dụ trên, có nhiều trường hợp cùng là 1 từ nhưng tùy vào văn cảnh và cách sử dụng khác nhau mà động từ đó có thể lúc là có tính ý chí, lúc là không có tính ý chí.
Ví dụ: Động từ「出る」 (Ra)
– 家を出る。 Ra khỏi nhà ☞ Động từ có tính ý chí
– 水が出る。 Nước chảy ra ☞ Động từ không có tính ý chí
* Kiến thức nâng cao, mở rộng: Trong mẫu câu 「～ために」 , nếu mệnh đề trước là động từ không có tính ý chí hay là các hiện tượng tự nhiên thì mệnh đề đó không phải chỉ mục đích mà sẽ trở thành mệnh đề chỉ nguyên nhân, lý do:
Ví dụ:
毎日雨が降ったために、 橋が 壊れた。
Cây cầu bị hỏng do ngày nào trời cũng mưa
1.2. Mẫu câu N のために、V
Khi kết hợp với danh từ, mệnh đề 「N のために」mang 2 ý nghĩa:
① Nếu là những danh từ chỉ sự việc, thì mệnh đề này cũng thể hiện mục đích (giống với mẫu cầu với động từ「V るために」)
健康のために、たばこを やめた。
Tôi bỏ thuốc lá (để) cho khỏe.
発表の 準備のために、本を 借りました。
Tôi đã mượn sách để chuẩn bị phát biểu
Nếu là những danh từ chỉ thiên tai… thì mệnh đề này thường thể hiện nguyên nhân, lý do
台風のために、木が 倒れた。
Cây đổ tại (vì) bão.
② Nếu là danh từ chỉ người… thì mệnh đề sau là hành vi được thực hiện vì lợi ích của đối tượng đó
家族のために、一生懸命働かなければなりません。
Tôi phải cố làm việc hết sức vì gia đình.
奥さんのために、 新しいバイクを買うつもりです。
Tôi định mua 1 chiếc xe máy mới vì/cho vợ.
2. Mẫu câu
V るのに 使います / 便利です… (1 cách sử dụng nữa của trợ từ に: thể hiện mục đích)
N に 使います / 必要です…
Ý nghĩa: (Sử dụng) vào việc gì / (có lợi) cho việc gì / (cần thiết) cho cái gì có ý nghĩa na ná như các mẫu câu 「とき」(bài 23) hay「場合」(bài 45)
Cách dùng: Trợ từ「に」có thêm ý nghĩa thể hiện mục đích. Nếu kết hợp với danh từ thì dùng 「Nに」, nếu kết hợp với động từ thì dùng phương pháp “danh từ hóa động từ” (「曲 げるのに」)
Lưu ý: riêng với các động từ nhóm III có dạng「Nします」thì khi kết hợp, không kết hợp theo kiểu 「Nするのに」mà ghép thẳng thành「Nに」.
VD: ・勉強します-> 勉強に
・修理します-> 修理に
Về ý nghĩa thể hiện mục đích, mẫu câu này khá giống với 「(の)ために」nhưng không mạnh mẽ bằng và mệnh đề sau của mẫu câu này thường chỉ giới hạn ở 1 số động từ, tính từ mang tính trạng thái như:
・「~ に使います」 (cách sử dụng)
・「~ に便利です、 必要です、いいです、役に立ちます…」 (đánh giá)
・「~ に（時間、お金）がかかります」 (tính toán)…
Ví dụ:
a) （N は） V るのに 使います : Cách sử dụng
①このはさみは 紙を 切るのに 使います。 Cái kéo này dùng để cắt giấy.
②この ミキサーは 何に 使うんですか。 Cái máy trộn này dùng để làm gì thế?.
…原 料を まぜるのに 使います。 Dùng để trộn nguyên liệu.
b) （N は） V るのに 便利です/必要です/いいです/役に立つ : đánh giá
この辞書は 漢字を調べるのに 便利です。 Cuốn từ điển này rất tiện cho việc tra chữ Hán.
この本は 日本のことを知るのに 役に立ちます。 Quyển sách này có ích cho việc tìm hiểu NB.
c) （N は） V るのに（時間、お金）が かかります : tính toán
この時計は 直すのに １週間 かかります。 Cái đồng hồ này phải mất 1 tuần để sửa.
3. Ôn lại
1/ Chúng ta đã từng gặp trợ từ 「に」 thể hiện mục đích trong những bài trước như:
① 本を買いに行きます（Bài 13）
Đi để mua sách.
② 体にいい／悪い（Bài 32）
Tốt/không tốt cho sức khỏe
③ 日本語の新聞が 読めるように、 毎日練習します（Bài 36）
Ở bài này, chúng ta lại học thêm 2 cách thể hiện mục đích nữa của trợ từ 「に」 là 「～ために」 và「～（の） に」
2/ So sánh các mẫu câu thể hiện mục đích 「~に」「~ように」「～ために」「～（の） に」
